حجیت محکمات کتابحجیت محکمات کتاب به صحّت استناد به آیات محکم غیر متشابه قرآن در استنباط حکم شرعی اطلاق می‌شود. ۱ - تعریفحجیت محکمات کتاب، مقابل حجیت متشابهات کتاب و به معنای قابلیت استناد به محکمات قرآن کریم در مقام استنباط و استدلال است؛ به بیان دیگر، حجیت محکمات کتاب به این معنا است که محکمات قرآن به طور مستقل و جدای از اخبار و روایات ، مناط استنباط احکام قرار می‌گیرد. ۲ - بررسی علمای اسلامدر مورد حجیت محکمات کتاب، میان علمای اسلام ، اختلاف است؛ اصولیون ، محکمات را حجت می‌دانند، ولی اخباری‌ها ، آن را حجت نمی‌دانند. ۲.۱ - نظر اخباریهابه عقیده اخباری‌ها، هیچ یک از آیات قرآن برای غیر معصوم علیه‌السّلام حجت نبوده و قابل استناد نیست، خواه متشابه باشد و خواه محکم . آنها معتقدند در قرآن « عام و خاص »، « مطلق و مقید » و « ناسخ و منسوخ » وجود دارد و با این وضع، به هر آیه که مراجعه می‌شود، احتمال تخصیص ، تقیید و نسخ در آن وجود دارد و به همین دلیل نمی‌توان به آیات تمسک نمود هر چند نص و ظاهر باشند. البته در صورتی که از ابتدا تا انتهای قرآن توسط امامان معصوم علیهم‌السّلام تفسیر گردد، می‌توان به آن تمسک نمود، اما تفسیر غیر معصوم از قرآن، حجت نیست، زیرا ما را از تفسیر به رای ، منع نموده‌اند. [۳]
رشاد، محمد، اصول فقه، ص۱۹۹.
عده‌ای دیگر فقط ظواهر قرآن را حجت نمی‌دانند و نص قرآن را حجت می‌دانند. ۲.۲ - نظر اصولیونیکی از دلایل اصولی‌ها بر حجیت محکمات قرآن این است که قرآن کتاب لُغَز و معما نیست تا تمام کلمات آن مجمل و معانی آن غیر قابل ادراک باشد، بلکه کتابی است که به زبان قوم و برای هدایت مردم نازل گردیده است و اگر تمام معانی آن مجمل و غیر قابل ادراک باشد، علت غایی نزول آن منتفی می‌گردد. ۳ - عناوین مرتبطحجیت نصوص کتاب؛ حجیت ظواهر کتاب. ۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۰۹، برگرفته از مقاله «حجیت متشابهات کتاب». |